ایلان ماسک، مدیر عامل میلیاردر اسپیس‌ایکس (SpaceX) در حال پرتاب کردن ماهواره‌هایی به مدار است و قول داده که دسترسی به اینترنت پهن‌باند‌ِ پرسرعت را برای تعداد بسیار بیشتری از مردم کره زمین ممکن سازد.
وقتی به کارآفرین میلیاردر – ایلان ماسک – فکر می‌کنید، به احتمال زیاد به یاد کمپانی خودروهای برقی او (تسلا)، شرکت اکتشافات فضایی اسپیس‌ایکس یا میزبانی او در شوی تلویزیونی «پخش زنده شنبه شب» خواهید افتاد. شاید هم او را فقط بعنوان یکی از ثروتمندترین افراد جهان بشناسید.
چیزی که ممکن است کمتر با آن آشنا باشید، پروژه جدید ماسک به نام اینترنت استارلینک است که هدف آن، فروش اتصالات اینترنتی به تقریبا همه افراد روی زمین از طریق شبکه در حال رشدی از ماهواره‌های خصوصی است که در مدارهای پایینی زمین می‌چرخند.
پس از سال‌ها توسعه در اسپیس‌ایکس – و پس از تضمین نزدیک به ۸۸۵٫۵ میلیون دلار کمک‌های مالی از کمیسیون ارتباطات فدرال در پایان سال ۲۰۲۰ – بنظر می‌رسد که استارلینک در سال ۲۰۲۱ پیشرفت سریع‌تری داشته باشد. در ماه ژانویه پس از حدود ۳ سال پرتاب موفقیت آمیز، تعداد ماهواره‌های قرار گرفته در مدار توسط این پروژه از ۱۰۰۰ عدد فراتر رفت. در ماه ژوئن اسپیس‌ایکس اعلام کرد که این تعداد تقریبا به ۱۸۰۰ عدد می‌رسد. در ماه فوریه کمپانی ماسک تلاش کرد که استارلینک به بیش از ۱۰ هزار مشتری خدمات ارائه دهد. حالا پس از گسترش پیش سفارش‌ها به تعداد بسیار بیشتری از مشتریان بالقوه، ماسک می‌گوید که استارلینک بیش از ۱۰۰ هزار پایانه سرویس ماهواره‌ای را برای مشتریان در ۱۴ کشور ارسال کرده است.
اسپیس‌ایکس می‌گوید که انتظار دارد اینترنت Starlink در پاییز امسال به قابلیت سرویس دهی جهانی دست یابد – اگرچه دسترسی منطقه‌ای به تأیید مقررات بستگی خواهد داشت. ماسک در جریان سخنرانی در کنگره جهانی موبایل در ژوئن امسال به حاضرین گفت که اینترنت استارلینک از ماه آگوست در سراسر جهان – بجز قطب شمال و جنوب – در دسترس خواهد بود. در ماه سپتامبر، ماسک در توییتر اعلام کرد که استارلینک در ماه اکتبر از فاز اولیه بتا خارج می‌شود که نشان می‌دهد این سرویس در حال توسعه و گسترش است.
البته این سرویس اینترنتی نوپا بدون مخالف نیست. اعضای جامعه علمی در مورد تأثیر ماهواره‌های مدار پایین استارلینک روی دید آسمان در شب نگران هستند. در همین حال رقبای این سرویس از جمله ویاست، هیوزنت و پروژه کوییپر آمازون نیز متوجه شتاب استارلینک شده‌اند که باعث شده اقدامات نظارتی و تلاش‌هایی برای کاهش سرعت ماسک انجام شود. در ادامه با هایپرسل همراه باشید.
خب اول از همه، استارلینک دقیقا چیست؟
استارلینک از نظر فنی، یک بخش در اسپیس‌ایکس و همچنین نام شبکه رو به رشد شرکت پرواز فضایی – یا constellation (صورت فلکی) – از ماهواره‌های مداری است. توسعه آن شبکه در سال ۲۰۱۵ آغاز شد و اولین نمونه از ماهواره‌ها در ۲۰۱۸ به مدار زمین پرتاب شد.
از آن موقع اسپیس‌ایکس، بیش از ۱۰۰۰ ماهواره استارلینک را در ده‌ها پرتاب موفق در مدار زمین مستقر کرده است. در ماه ژانویه و در جریان اولین مأموریت استارلینک در سال ۲۰۲۱، اسپیس‌ایکس ۶۰ ماهواره را از مرکز فضای کِنِدی با استفاده از موشک مداری فالکون ۹ که قابل فرود و قابل پرتاب (استفاده مجدد) است، به مدار فرستاد. پرتاب‌های بعدی که جدید‌ترین آنها ۶۰ ماهواره دیگر را در ۲۶ می به مدار فرستاد، تعداد کل ماهواره‌ها در این صورت فلکی را به ۱۷۳۷ رساند؛ اگرچه برخی از آن ماهواره‌ها نمونه اولیه یا واحدهای غیر عملیاتی هستند که جزء بخش‌های فعال این شبکه محسوب نمی‌شوند.
آن ماهواره‌ها می‌توانند خانه ها را به اینترنت متصل کنند؟
دقیقا همینطور است!
درست مانند ارائه دهندگان فعلی سرویس ماهواره‌ای – مانند هیوزنت یا ویاست- استارلینک می‌خواهد دسترسی به اینترنت و مودم اینترنت ماهواره‌ای را به فروش برساند – بخصوص به افراد ساکن در مناطق روستایی و سایر نقاط جهان که در حال حاضر به اینترنت پهن‌باند پرسرعت دسترسی ندارند.
وبسایت استارلینک می‌نویسد: «اینترنت استارلینک بطور ایده آل برای مناطقی از جهان که بطور معمول اتصال به اینترنت در آنها دشوار بوده است، مناسب می‌باشد. استارلینک بی نیاز از زیرساخت زمینی معمول است و می‌تواند اینترنت پهن‌باند پرسرعت را به مکان‌هایی ارائه دهد که دسترسی نامطمئن یا کاملا غیر قابل دسترس بوده است.»
تنها کاری که باید برای برقراری اتصال انجام دهید، آن است که یک دیش ماهواره‌ای کوچک در خانه خود نصب کنید تا سیگنال را دریافت کرده و پهنای باند را به روتر شما منتقل کند. حتی یک اپلیکیشن برای اندروید و iOS وجود دارد که از واقعیت افزوده استفاده می‌کند تا به مشتریان کمک نماید بهترین مکان و موقعیت را برای گیرنده‌های خود انتخاب کنند.
سرویس استارلینک در حال حاضر فقط در مناطق خاصی از ایالات متحده، کانادا و خارج از کشور در دسترس است. اما این سرویس اکنون دارای بیش از ۱۰۰ هزار پایانه ماهواره‌ای است که برای مشتریان ارسال شده است و با ورود ماهواره‌های بیشتر به این صورت فلکی، نقشه پوشش همچنان به رشد خود ادامه خواهد داد. در نهایت استارلینک امیدوار است که کل سیاره زمین را با یک سیگنال وای فای پرسرعت‌ِ قابل استفاده پوشش دهد.
سرعت سرویس اینترنت استارلینک چقدر است؟
وبسایت استارلینک در حالی که در مورد دوره‌های کوتاه قطعی این سرویس هشدار می‌دهد، می‌گوید: « کاربران می‌توانند انتظار داشته باشند که در طی چند ماه آینده، سرعت داده‌ها از ۵۰ تا ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه و تأخیر از ۲۰ تا ۴۰ میلی ثانیه در اکثر مکان‌ها متغیر باشد. با پرتاب ماهواره‌های بیشتر، نصب ایستگاه‌های زمینی بیشتر و بهبود نرم افزار شبکه ما، سرعت داده، تأخیر و آپتایم (زمانی که یک سیستم در حال کار است) بطور چشمگیری بهبود خواهد یافت.»
در راستای افزایش سرعت مودم اینترنت ماهواره‌ای، ماسک در ماه فوریه توییت کرد که انتظار دارد این سرویس تا پایان سال ۲۰۲۱، حداکثر سرعت خود را دو برابر کرده و به ۳۰۰ مگابیت بر ثانیه برساند.
هزینه اینترنت استارلینک چقدر است؟
استارلینک شروع به پذیرش پیش سفارش از مشتریانی کرده است که علاقه مند به پیوستن به برنامه بتای این شرکت به نام «بهتر از هیچ» هستند. هزینه این سرویس ۹۹ دلار در ماه به اضافه مالیات و سایر هزینه‌ها به همراه یک پرداخت اولیه ۵۰۰ دلاری برای دیش ماهواره‌ای قابل حمل و روتر است که باید در خانه نصب کنید.
استارلینک می‌گوید که سفارش مشتریان بر طبق نوبت دریافت می‌شود و انجام برخی از پیش سفارش‌ها ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد.
۹۹ دلار در ماه برای یک اتصال اینترنت، بسیار زیاد است بخصوص اتصالی که به اندازه اتصال فیبر، سرعت ندارد. اما ماسک مطمئن است که این هزینه برای افرادی که تاکنون بدون دسترسی به یک اتصال سریع قابل اعتماد زندگی کرده‌اند، ارزشش را دارد.
گوئین شاتول، رئیس اسپیس‌ایکس اخیرا در یک انجمن درباره فناوری ماهواره‌ای گفت که استارلینک هیچ برنامه‌ای برای اضافه کردن سرعت یا قیمت ندارد و هدفش آن است که قیمت گذاری این سرویس را تا حد امکان ساده و روشن نگه دارد. علاوه بر این، او گفت که انتظار دارد هزینه اولیه ۵۰۰ دلاری برای دیش گیرنده در سال‌های آتی کاهش یابد.
استارلینک در چه جاهایی در دسترس است؟
علی رغم آنکه استارلینک وعده داده بود تا پاییز امسال، کل کره زمین را تحت پوشش قرار دهد اما این سرویس در حال حاضر به مناطق خاصی در کشورهای منتخب، محدود است اما با پیوستن ماهواره‌های بیشتر به این صورت فلکی، نقشه پوشش بطور قابل ملاحظه‌ای رشد خواهد کرد. به گفته ماسک، فهرست کشورهایی که در حال حاضر توسط شبکه در حال رشد ماهواره‌های مدار پایین زمین سرویس داده می‌شوند عبارتند از ایالات متحده، کانادا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، اتریش، هلند، ایرلند، بلژیک، سوئد، دانمارک، پرتغال، استرالیا و نیوزلند. قرارداد پیش سفارش استارلینک شامل گزینه‌هایی برای درخواست سرویس در سایر کشورها نیز می‌شود از جمله ایتالیا، لهستان، اسپانیا و شیلی.
اما هنوز کارهای زیادی باید انجام شود – استارلینک احتمالا به حداقل ۱۰ هزار ماهواره در مدار نیاز دارد تا بتواند ادعا کند خدمات کامل را به اکثر نقاط جهان ارائه می‌دهد. در حال حاضر در بهترین حالت فقط حدود ۲۰ درصد از اقدامات لازم انجام شده است.
اصلا چرا ماهواره، آیا فیبر سریع‌تر نیست؟
فیبر یا اینترنتی که از طریق کابل فیبر نوری زمینی ارائه می‌شود، سرعت‌های آپلود و دانلودی فراهم می‌کند که در واقع بسیار سریع‌تر از مودم اینترنت ماهواره‌ای است اما همانطور که شرکت‌هایی مانند گوگل به شما خواهند گفت، فرایند استقرار زیرساخت‌های لازم برای رساندن فیبر به خانه‌های مردم زمان‌بر است. این بدان معنا نیست که پرتاب ماهواره‌ها به فضا کار راحت و سریعی است اما با وجود تعداد کمتری از رقبای سرسخت و قوانین سختگیرانه بسیار کمتر، دلایل زیادی وجود دارد که باور کنیم سرویس‌هایی مانند استارلینک بسیار زودتر از فیبر نوری به بخش عمده‌ای از جوامع محروم (کم برخوردار) خواهد رسید. پرونده‌های اخیر FCC (اداره فدرال ارتباطات) نیز نشان می‌دهد که استارلینک می‌تواند در نهایت بعنوان یک سرویس تلفن اختصاصی نیز بکار برود.
و فراموش نکنید که در مورد ایلان ماسک صحبت می‌کنیم. اسپیس‌ایکس تنها کمپانی جهان است که موشک قابل فرود و قابل استفاده مجدد دارد که قادر است ماهواره‌ها را یکی پس از دیگری در مدار قرار دهد. این یک مزیت بزرگ در رقابت فضایی است. بعلاوه ماسک در سال ۲۰۱۸ گفت که استارلینک به فراهم کردن مبلغ مورد نیاز اسپیس‌ایکس برای تأمین بودجه جاه طلبی دیرینه این شرکت – یعنی ایجاد پایگاه در کره مریخ – کمک خواهد کرد.
شاتول در سال ۲۰۱۶ در مورد چشم انداز بلند مدت این شرکت برای استارلینک گفت: « اگر یک میلیون نفر را به مریخ می‌فرستید، بهتر است راهی برای برقراری ارتباط با آنها فراهم کنید. فکر نمی‌کنم افرادی که به مریخ می‌روند، به رادیوهای قدیمی قانع شوند. آنها دستگاه‌های آیفون یا اندروید خود را در مریخ می‌خواهند.»
جالب است بدانید که در بخش‌هایی از شرایط خدمات استارلینک به برنامه‌های ماسک برای مریخ اشاره شده است؛ بعنوان مثال « برای خدماتی که در مریخ یا در انتقال به مریخ از طریق استارشیپ یا سایر فضاپیماهای استعماری ارائه می‌شود، طرفین قرارداد مریخ را بعنوان یک سیاره آزاد می شناسند و هیچ دولت مستقر روی زمین بر فعالیت‌های انجام شده روی مریخ، اختیار یا حاکمیت ندارد.»
بااینحال با حداکثر سرعت‌هایی که اکنون حدود ۱۵۰ مگابیت بر ثانیه برآورد شده است، مودم اینترنت ماهواره‌ای استارلینک به این زودی به سرعت‌های فیبر گیگابیتی که مردم زمین به آن عادت کرده‌اند، نزدیک نخواهد شد – و این به دلیل فاصله بسیار زیادی است که هر انتقال (مخابره) در سفر رفت و برگشت خود از خانه شما به استراتوسفر (هوا کره) به آن نیاز دارد. این، عاملی است که تأخیر را نیز افزایش می‌دهد. به همین دلیل است که اگر با فردی از طریق اتصال ماهواره‌ای صحبت کنید، اغلب متوجه وقفه‌های ناخوشایند در مکالمه خواهید شد.
بر طبق ادعاهای این شرکت، استارلینک وعده داده که با قرار دادن ماهواره‌ها در مدار در ارتفاعاتی پایین‌تر از قبل – ۶۰ برابر نزدیک‌تر به سطح زمین در مقایسه با ماهواره‌های معمولی – انتظارات موجود برای اتصالات ماهواره‌ای را بهبود ببخشد. این رویکرد مدار نزدیک زمین بدین معناست که مسافت کمتری برای انتقال سیگنال‌های استارلینک وجود دارد و بنابراین تأخیر کاهش خواهد یافت.
آیا اینترنت استارلینک قابل اعتماد است؟
گزارش‌های اولیه از منابعی مانند Fast Company و CNBC نشان می‌دهد که اولین مشتریان استارلینک از خدمات آن راضی هستند. اگرچه این شرکت در مورد «دوره‌های کوتاه قطعی سرویس» در طول بتا هشدار می‌دهد.
وبسایت DownDetector.com که قطعی‌های سرویس را ردیابی می‌کند، ۴ اختلال در اینترنت Starlink در سال ۲۰۲۱ ثبت کرده است: در ژانویه، فوریه، آوریل و آخرین مورد در ۶ می. برای مقایسه در لیست‌های DownDetector.com هیچ قطعی عمده‌ای در سال ۲۰۲۱ برای هیوزنت ثبت نشده و برای ویاست فقط یک مورد قطعی در فوریه گزارش شده است.
در مورد آب و هوای بد و سایر موانع چطور؟
این قطعا یکی از معایب اتصال ماهواره‌ای است. بر طبق پرسش و پاسخ‌های متداول سایت استارلینک، این گیرنده می‌تواند برفی که روی آن فرود می‌آید را ذوب کند اما در مورد برف جمع شده در اطراف و سایر موانعی که ممکن است مسیر دید آن به ماهواره را مسدود کنند، نمی‌تواند کاری انجام دهد.
در بخش پرسش و پاسخ‌های متداول آمده است: «توصیه می‌کنیم استارلینک را در مکانی نصب کنید تا جلوی مسدود شدن میدان دید توسط توده‌های برف یا سایر موانع گرفته شود. باران یا باد شدید نیز می‌تواند بر اتصال اینترنت Starlink تأثیر بگذارد و بطور بالقوه به سرعت‌های پایین‌ترِ مودم اینترنت ماهواره‌ای یا یک قطعی نادر منجر شود.»
آیا مشکلات دیگری در مورد ماهواره‌های استارلینک وجود دارد؟
نگرانی‌های زیادی در مورد تکثیر ماهواره‌های خصوصی در فضا وجود دارد و محافل نجومی نیز بحث‌هایی در مورد تأثیر ماهواره‌های مدار پایین بر خودِ آسمان شب مطرح می‌کنند.
در سال ۲۰۱۹ کمی پس از استقرار اولین ماهواره‌های پهن‌باند استارلینک، اتحادیه بین المللی نجوم با صدور بیانیه‌ای در مورد عواقب غیر قابل پیش بینی برای رصد ستارگان و حفاظت از حیات وحش شبانه هشدار داد.
در این بیانیه آمده است: « ما هنوز تأثیر هزاران ماهواره مرئی پراکنده در آسمان شب را نمی‌دانیم و علی رغم نیت‌های خوب استارلینک، این صورت‌های فلکی ماهواره‌ای ممکن است هر دو را تهدید کنند.»
از آن زمان، استارلینک شروع به آزمایش انواع طرح‌های جدید به منظور کاهش روشنایی و قابلیت رویت ماهواره‌های خود کرده است. در ابتدای سال ۲۰۲۰ این شرکت یک ماهواره «دارک‌ست» را آزمایش کرد که شامل یک پوشش خاص غیر بازتابنده بود. کمی بعد در ژوئن ۲۰۲۰ این شرکت، یک ماهواره «ویسورست» را به مدار پرتاب کرد که مجهز به یک سایبان آفتابگیر بود. در ماه آگوست، استارلینک گروه دیگری از ماهواره‌ها را به فضا پرتاب کرد که همه آنها مجهز به آفتابگیر بودند.
شاتول می‌گوید: «ما می‌خواهیم مطمئن شویم کار درست را انجام می‌دهیم تا کودکان بتوانند آسمان شب را به راحتی از طریق تلسکوپ تماشا کنند. برای آنها دیدن یک استارلینک جالب است اما باید بتوانند به زحل، ماه و … نگاه کنند و چیزی جلوی میدان دید آنها را نگیرد.»
وبسایت این کمپانی می‌گوید: « تیم‌های استارلینک با ستاره شناسان برجسته در سراسر جهان، همکاری نزدیکی داشته‌اند تا از جزئیات نظرات (مشاهدات) آنها و تغییرات مهندسی که می‌توانیم برای کاهش روشنایی ماهواره‌ها انجام دهیم، درک بهتری پیدا کنند.»
ترجمه شده از مقاله مرجع زیر:
” Starlink explained: Everything you should know about Elon Musk’s satellite internet venture ”